کافئین موجود در قهوه و نوشیدنی های مختلف چقدر است؟

حقایقی درباره میزان کافئین در قهوه و نکات مهم برای خرید قهوه گاهی اوقات دانستن اینکه چه قهوه ای را بر اساس مقدار کافئین آن انتخاب کنیم ؛ کاری بسیار سخت را پیش رو خواهیم داشت ؛ مخصوصا اگر هم شما و هم قهوه فروشی ای که از آن قهوه تهیه میکنید ؛ از اطلاعات خوب و کافی بهره مند نباشید. برخی اوقات شنیده اید که بعضی افراد فقط قهوه تیره و دارک می نوشند چون کافئین بیشتری دارد و بنا به توصیه آنها ، شما قهوه روست تیره را انتخاب کرده اید. درباره کافئین قهوه ؛ برخی تصورات غلط وجود دارد و بنا بر همین تصورات افراد قهوه ای اشتباه انتخاب می کنند. پس بیایید با برخی از این حقایق شروع کنیم.

اگر شما قهوه ای با کافئین بسیار کم بخواهید که کافئین زدایی هم نشده باشد , چه نوعی را انتخاب می کنید؟  و یا اینکه اگر قهوه ای با کافئین زیاد بخواهید کدام نوع را خریداری میکنید؟ قهوه ؛ می تواند گستره وسیعی را از نظر مقدار کافئین بر اساس فاکتورهای مختلفی در بر داشته باشد. فاکتورهایی نظیر تکنتیک های دم آوری قهوه ؛ سطح روست و تفت دادگی قهوه ؛ نوع دانه های قهوه و همچنین اندازه و حجم قهوه سرو شده ؛ همگی بر این عامل تاثیر گذار هستند.

کافئین چیست؟

کافئین بصورت طبیعی در بیش از ۶۰ گیاه مختلف از جمله دانه های قهوه و قهوه فوری , برگ های چای ؛ دانه های کاکائو و کولا وجود دارند . کافئین به نوشیدنی ها و غذاها و در بعضی داروها برای از بین بردن خواب و یا افزایش اثرات ضد درد بودن داروها ؛ اضافه می گردد. کافئین سیستم اعصاب مرکزی را تحریک می کند و اثر آن در بدن پس از ۱۵ دقیقه آغاز شده و تا ۶ ساعت می تواند طول بکشد.

اثر اصلی کافئین , افزایش هشیاری و کاهش خواب آلودگی است؛ اثر کافئین بر روی مغز با مسدود کردن اثرات ماده آدنوزین بر روی انتقال دهنده های عصبی مغز ؛ مانع از احساس خستگی و در نتیجه احساس سرحالی و شادابی می گردد.

اما مصرف بیش از حد موادی که کافئین دار هستند نیز می تواند عوارض جانبی خاص خود را در بر داشته باشد. بیشتر متخصصان بر این نظر هستند که مصرف بیش از ۶۰۰ میلی گرم کافئین که معادل مصرف ۱۲ شات اسپرسو یا ۶ لیوان بزرگ قهوه دم شده است ؛ در یک روز می تواند موجب بروز عوارض جانبی در افراد مصرف کننده بشود ؛ عوارضی مانند عدم تمرکز ؛ بی خوابی , لرزش عضلانی , تپش قلب , سوزش سر معده ؛ ناراحتی معده و عصبی بودن. مصرف بیش از حد کافئین در دوران بارداری می تواند با وزن کم نوزاد در هنگام تولد ؛ زایمان زودرس مرتبط باشد ؛ پس زنان باردار باید میزان مصرف قهوه و کافئین خود را به میزان توصیه شده توسط دکتر کنند.

مبانی دم کردن قهوه: چگونه قهوه بهتری درست کنید

نوع دانه ها :

گونه های مختلفی از دانه های قهوه وجود دارد که بصورت طبیعی مقدار متفاوتی کافئین را دارا هستند. بهرحال دانه های قهوه عربیکا مقدار کمتری نسبت به دانه های قهوه روبوستا دارا هستند. قهوه عربیکا حدودا دارای ۱٫۲ % کافئین است درحالی که قهوه روبوستا ۲٫۲% کافئین دارد. برخی بر این معتقدند که این میزان کافئین بیشتر در قهوه روبوستا موجب شده این قهوه در برابر آفات و حشرات مقاوم تر باشد.

قهوه و کافئین

کافئین و درجه روست و تفت دادگی قهوه :

قهوه با درجه روست روشن کافئین بیشتر یا کمتری نسبت به قهوه روست تیره دارد؟

درباره قهوه با درجه روست روشن باور اشتباهی نیز وجود دارد و اغلب افراد معتقدند که دانه قهوه سیاه و چرب که بیشتر حرارت دیده است ، قدرت بیشتری دارد ؛ در واقع ممکن است این عقیده از منظر داشتن شدت بیشتر و میزان تلخی قهوه درست باشد ؛ اما بدین معنی نیست که قهوه با درجه تفت تیره از کافئین بیشتری برخوردار است. با این حال یکی دیگر از حقایق اینست که میزان کافئین در یک نوع دانه قهوه ؛ یکسان است و اهمیتی ندارد که درجه تفت دادگی آن روشن است یا تیره ! تفاوت در مقدار کافئین به مقدار حجم استفاده شده از قهوه در هنگام عملیات دم آوری است. دانه های با روست روشن کوچک تر از همان دانه با روست تیره هستند و این بدین دلیل است که فیبرهای سلولی آنها از هم جدا نشده و منبسط نشده اند ؛ در طول فرآیند روست قهوه ؛ جرم قهوه کم و کمتر می شود ؛ همچنین چگالی دانه ها نیز تغییر می کند و هرچه قهوه بیشتر حرارت می بیند ؛ آب و روغن و دیگر مواد موجود در قهوه از بین رفته و قهوه سبک تر می گردد. پس قهوه روست تیره حجم بیشتری و در عین حال وزن کمتری دارد.

پس وقتی شما قهوه تان را با قاشق پیمانه اندازه گیری میکنید و می بینید که قهوه ی روست روشن از کافئین بیشتری برخوردار است ؛ چون مقدار بیشتری در پیمانه قهوه جا می گیرد و چگال تر است ( از نظر وزنی ). اما اگر قهوه تان را وزن کنید و سپس دم آوری قهوه را انجام دهید ، میزان کافئین قهوه ها باید یکسان باشد. پس به این تفاوت ظریف بین استفاده از پیمانه و ترازو در دم آوری قهوه توجه داشته باشید. هنگامی که از پیمانه قهوه استفاده می کنید قهوه روست روشن حجم کمتری داشته و در نتیجه مقدار بیشتری قهوه را نسبت به روست تیره استفاده میکنید و در این حالت قهوه با روست روشن ؛ کافئین بیشتری دریافت می کنید.

قهوه روست شده و کافئین

نوع و روش دم آوری قهوه :

مقدار کافئین در دم آوری های متداول قهوه و اسپرسو و قهوه فوری و بدون کافئین کاملا منفاوت هستند. در نوشیدنی های قهوه ؛ تمرکز اصلی بر روی کافئین کاملا وابسته به روش دم آوری ؛ زمان عصاره گیری ؛ درجه حرارت آب و سایز قهوه آسیاب شده و نوع قهوه بکار رفته است که تمامی این عوامل ؛ اندازه گیری مقدار کافئین را مشکل می سازد. بطور مثال در قهوه دمی مقدار کافئین بنا بر روش دم آوری می تواند از ۷۰ تا ۱۴۰ میلی گرم باشد. در قهوه اسپرسو ، که در حجم کم سرو می شود و نسبت حجم آب به قهوه در این نوع عصاره گیری بسیار کم است ، یک شات قهوه اسپرسوی ۳۰ میلی لیتری بین ۳۰ تا ۵۰ میلیگرم  کافئین ( بنا بر نوع قهوه ) داراست. پس یک قهوه اسپرسوی دوبل ۶۰ میلی لیتری حدود ۱۰۰ میلی گرم کافئین داراست. قهوه فوری نیز نسبت به قهوه معمولی ؛ مقدار کمتری کافئین دارد و یک لیوان ۲۵۰ میلی لیتری قهوه فوری ( یک قاشق مرباخوری قهوه فوری) درحالت استاندارد حدود ۳۰ تا ۹۰ میلی گرم کافئین دارد.

کافئین و نوع دم آوری قهوه

راهنمای دم کردن و تفت دادن قهوه : چرا برخی از قهوه ها اسیدی تر از بقیه هستند؟

اندازه و مقدار سرو قهوه :

برای تعیین اینکه چه مقدار کافئین در فنجان قهوه تان وجود دارد ؛ شما باید اندازه لیوان یا فتجانتان را بدانید . لیوان های معمولی ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلی لیتر ظرفیت دارند. لازم به ذکر است که بدانید مبنای ما برای اندازه گیری استاندارد لیوان ۲۵۰ میلی لیتری است . پس اگر از لیوان های بزرگ تر استفاده می کنید ، مقدار کافئین های ذکر شده چند برابر لیوان های استاندارد می تواند باشد.

                                                                                                                                  نوشیدنی های مختلف (چای و قهوه)چه مقدار کافئین دارند

پس با دانسته های حاضر ؛ اگر برای درست کردن قهوه اسپرسو به قهوه فروشی ای رفتید و قهوه ای با کافئین کم خواستید ؛ خواهید دانست که بین قهوه عربیکای روست تیره و روست روشن و قهوه روبوستای روست روشن یا مدیوم ؛ کدام را انتخاب نمایید.

تهیه و تنظیم مطلب : حمیدرضا جباری